دوشنبه دوم می، سازمان گزارش‌گران بدون مرز در مراسمی که با همکاری شهرداری پاریس برگزار شد، به مناسبت روز جهانی “آزادی مطبوعات” در سال ۲۰۱۶، «قهرمانان» این عرصه را اعلام و آن ایدالگو، شهردار پاریس به منتخبان مدال این شهر را اهدا کرد. در میان ۴ قهرمان آزادی اطلاع‌رسانی، دو فارسی‌زبان نیز انتخاب شدند؛ نرگس محمدی، فعال حقوق بشر و لطف‌الله نجف‌زاده، مدیر تلویزیون طلوع افغانستان.

در این مراسم که با حضور ده‌ها روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر با ملیت‌های مختلف برگزار شد، تعدادی از روزنامه‌نگاران ایرانی و عبدالکریم لاهیجی، رییس فدراسیون بین‌المللی جامعه‌های حقوق بشر حضور داشتند. ابتدا ۴ روزنامه‌نگاری که در افشای «اسناد پاناما» فعالیت داشتند روی سن رفتند و از فواید تجربه‌ همکاری مشترک در بزرگترین اقدام روزنامه‌نگاری تحقیقاتی سخن گفتند و از آن به عنوان «عصری طلایی» یاد کردند.

در ادامه مراسم کریستف دولوآر از سازمان گزارش‌گران بدون مرز و آن ایدالگو، شهردار پاریس ضمن اعلام نام «قهرمانان آزادی اطلاع‌رسانی»، مدال پاریس را به آن‌ها اهدا کردند. به جز منتخبان فارسی‌زبان، آنتوان کبورایی از بروندی و جان‌ دوندار از ترکیه دیگر روزنامه‌نگارانی بودند که توسط این سازمان انتخاب شدند.

زمانی‌که نام نرگس محمدی به عنوان منتخبی از ایران اعلام شد، تقی رحمانی، همسر او که فعال ملی‌مذهبی‌ست و روزنامه‌نگاری را نیز در کارنامه خود دارد روی سن رفت و مدال پاریس را دریافت کرد.

رحمانی پیش از دریافت این مدال، پیامی از نرگس محمدی خواند که در آن به «کشته‌شدگان»، «زندانیان» و «شکنجه‌شدگان» راه «عدالت» و «آزادی» اشاره شده بود. محمدی در این پیام از حصر زهرا رهنورد، میرحسین موسوی و مهدی کروبی و عبدالفتاح سلطانی، یاد کرد.

محمدی در پیام خود همچنین به سه بار محاکمه‌اش در ۱۲ سال اخیر و اتهامات‌اش از جمله «تبلیغ علیه نظام» اشاره کرد که در رابطه با فعالیت‌های حقوق بشری‌‌اش عنوان شده. او همچنین گفته‌ها و نوشته‌هایش را در نقد قوانین جمهوری اسلامی و رفتار تبعیض‌آمیز با زنان، اعتراض به اعدام و تاکید بر تحقق جامعه مدنی مثال آورد که باعث اتهام‌های او شده و آن را نشان‌دهنده نبودن آزادی بیان در ایران دانست.

در بخشی از این پیام آمده است: «امکان بیان چنین نقدهایی در مطبوعات ایران غیرممکن است و منجر به توقیف شدن روزنامه می‌شود، پس بدیهی است که منتقدان در اولین پله آزادی بیان متوقف می‌شوند و اگر بخواهند انتقادات و عقاید خودشان را از طریق رسانه‌های خارجی اعلام کنند، به اتهام تبلیغ علیه نظام محاکمه می‌شوند. البته مساله فراتر از محاکمه و تحمل مجازات است و آن مرحله پیش از محاکمه است که افراد تحت عنوان بازداشت موقت به سلول‌های انفرادی در بندهای امنیتی فرستاده می‌شوند تا مورد بازجویی قرار گیرند و متأسفانه مدت زمان حضور متهم در سلول های انفرادی از یک روز تا چند سال ممکن است به طول بیانجامد که شکنجه روحی و روانی دردناکی است که به شکل غیرقانونی اعمال می‌گردد و ضروری است که برای توقف اعمال آنان علیه آزادی بیان تلاش کرد. چرا که تاکنون، قربانیان بسیاری در این سلول‌ها ، آنچه را که در شرایط آزادانه اظهار کرده‌اند پس گرفته یا حتی مخالف عقیده و باور خود را بیان نموده‌اند و این یعنی ” نقره داغ کردن آزادی بیان”.»

بنا به اشاره نرگس محمدی در این پیام «تا زمانی‌که آزادی بیان و برخورداری از امنیت پس از بیان فراهم نگردد، صحبت از آزادی بیان ممکن نیست.»

مجری برنامه اما یادآور شد که تقی رحمانی نیز برای فعالیت‌های حرفه‌ای خود در مجموع مدت ۱۴ سال از عمرش را در زندان سپری کرده. او پس از دریافت این جایزه گفت: «دیوارهای اوین در حال فروریختن است. اگر در این زندان صدای آزادی خفه می‌شود به دلیل آن است که جامعه مدنی زنده‌ای اما قوام‌نیافته می‌خواهد حکومت را با روش‌ خود کنترل کند. اگر نظارت جامعه‌مدنی روی جوامع، چه مذهبی و چه غیر مذهبی، وجود نداشته باشد دیکتاتوری برقرار خواهد شد. اوین به همین دلیل مورد توجه است.»

از تقی رحمانی درباره خبرهایی تازه از نرگس محمدی پرسیدند که او پاسخ داد: «نرگس محمدی به عنوان یک فعال حقوق بشر در زندان به سر می‌برد و دادگاه دیگری را برای او تدارک دیده‌اند. در حالی‌که نرگس به خاطر بیماری‌اش باید در بیرون از زندان باشد. ولی فقط نرگس نیست، روزنامه‌نگاران و کنش‌گران دیگری هم هستند که در زندان به سر می‌برند. پیامی که همیشه نرگس به آن اشاره می‌کند این است که علاوه بر تلاش برای آزادی فعالان حقوق بشر و آزادی‌خواهان باید در کشورهایی مثل ایران، نهادهای بین‌المللی تلاش کنند تا نهادهای حقوق‌بشری و مدنی آزادانه فعالیت کنند.»

 پس از اهدای مدال پاریس به نرگس محمدی که رحمانی آن را دریافت کرد، کریستف دولوآر یادآور شد که در حال حاضر ۳۴ روزنامه‌نگار همچنان در زندان‌های ایران هستند و حسن روحانی نیز به وعده‌هایی که در خصوص آزادی رسانه و روزنامه‌نگاران داده بود، وفا نکرده است.

مراسم با اهدای مدال پاریس به لطف‌الله نجف‌زاده، مدیر تلویزیون طلوع افغانستان ادامه یافت. مجری برنامه نیز هنگام معرفی او، واقعه‌ای را که برای تلویزیون طلوع و کشته شدن همکاران این رسانه رخ داده بود، با ترور روزنامه‌نگاران شارلی ابدو در پاریس مقایسه کرد.

نجف‌زاده هنگام دریافت مدال پاریس گفت: «من و مادرم امروز ۳ ساعت در شهر قدم زدیم و برای‌مان مطرح شد که این آزادی را ما در افغانستان نداریم. ارزش آزادی برای‌مان بیشتر مطرح شد. در افغانستان به خاطر مسایل امنیتی ما نمی‌توانستیم به خانه برویم و برای خواب مهمان‌خانه‌ای را در دفتر تلویزیون برای‌مان آماده کرده بودند. در ۲۰ ژانویه طالبان به همکاران ما حمله کرد و ۷ تن از آن‌ها از میان رفتند و ۱۷ نفر دیگر زخمی شدند. زخمی‌ها اما پس از بهبودی با اراده و قوت بیشتری به کار برگشتند. این نشان می‌دهد که نسل نو افغانستان که دو سوم جمعیت کشور هستند، تعهد بلندی به آزادی رسانه و آزادی اطلاع‌رسانی دارند.»

به عقیده او «آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها در افغانستان قابل برگشت نیست. من امروز این مدال را به نمایندگی از تمام همکارانم دریافت کردم که در خط جنگ مثل سربازان تلاش می‌کنند تا تغییری در آینده افغانستان ایجاد کنند.»

این مراسم با اهدای مدال پاریس به دیگر منتخبان ادامه پیدا کرد و در نهایت کنسرت موسیقی پایان‌بخش آن بود.

رضا معینی، مسوول میز ایران، افغانستان و تاجیکستان در سازمان گزارش‌گران بدون مرز در پایان این مراسم در گفت‌وگو با ایران وایر اولویت‌های این سازمان را در انتخاب «قهرمانان آزادی بیان» توضیح داد.

به گفته وی انتخاب سوم می به عنوان روز جهانی آزادی مطبوعات پیشنهاد این سازمان بوده که سپس توسط یونسکو پذیرفته شده و سازمان ملل آن را تصویب کرده است. روزی که به عقیده معینی «گوش‌ها و چشم‌های بیشتری برای شنیدن و دیدن واقعیت‌ها در جهان هست.»

معینی توضیح داد: «ما هر سال سعی کردیم به نوعی با تنوع بیشتری در رابطه با آزادی اطلاع‌رسانی و به ویژه هزینه‌پردازان آن یعنی روزنامه‌نگاران، افشاگران و شهروند خبرنگاران، صحبت کنیم و افکار عمومی را نسبت به این مساله حساس کنیم. [برای انتخاب قهرمانان آزادی اطلاع‌‌رسانی] هیات تعیین‌کننده‌ای وجود ندارد و ما تعیین می‌کنیم که کدام مساله امروز مهم است. امروز در ایران روزنامه‌نگاران زندانی مساله‌ای مهم به شمار می‌رود. اما شبکه‌ها و رسانه‌های بین‌المللی در این رابطه بنا به مناسباتی که با جمهوری اسلامی دارند یا با ارعاب یا تطمیع در این خصوص سکوت می‌کنند. همان‌طور که امروز به جز برخی از خبرنگاران، اهالی رسانه‌های دیگر را در این‌جا نمی‌بینید. بنابراین وظیفه ماست که این مساله را مطرح کنیم.»

او در خصوص انتخاب «قهرمانان آزادی بیان» از کشورهای ایران، افغانستان، بروندی و ترکیه گفت: «وقتی تمام رسانه‌ها از خطر نسل‌کشی صحبت می‌کنند وظیفه ماست که بروندی را مطرح کنیم. زمانی‌که ترکیه به قول رسانه‌ها به مرکز اروپا در خصوص پناهندگان و آزادی اطلاع‌رسانی و همچنین کردها تبدیل شده وظیفه ما دفاع از “جمهوریت” است. همین‌طور افغانستان که به نظر من یکی از اصلی‌ترین عرصه‌های نبرد میان روشنی و ظلمات است. ما داعش را با جنایت‌هایش می‌بینیم اما توجه نمی‌کنیم که در افغانستان هماهنگی کاملی میان نیروهایی برقرار است که تا دیروز طالبان را دشمن می‌دانستند ولی امروز می‌گویند باید با آن مذاکره کرد. در این بی‌پناهی روزنامه‌نگاران افغانستانی ما مسوول هستیم. اگر این چهار منطقه را کنار هم قرار دهیم شمایی کلی از دنیا به دست آورده‌ایم که در آن روزنامه‌نگاران هدف زندان، تهدید و خطرهای مشخص ژئوپلتیک و منطقه‌ای قرار دارند. هدف ما هم گفتن از روزنامه‌نگاران این مناطق بود.»

سازمان گزارش‌گران بدون مرز به تازگی رده‌بندی جهانی آزادی مطبوعات را منتشر کرده که در آن جمهوری اسلامی ایران در رده ۱۶۹ به عنوان یکی از «سرکوب‌گران آزادی بیان» شناخته می‌شود.